Grupa wiekowa od 4 do 6 lat

Ciało

Biologiczna klasyfikacja płci

Medycyna i społeczeństwo stosują następujące kryteria w odniesieniu do ciała – te tak zwane markery płci są używane do podziału ludzi na mężczyzn i kobiety:

mężczyzna kobieta
genetyka zestaw chromosomów XY zestaw chromosomów XX
gruczoły rozrodcze (gonady) jądra + sperma jajniki + komórki jajowe
wewnętrzne genitalia gruczoł krokowy, nasieniowody jajowody, macica, pochwa, odnoga łechtaczki
zewnętrzne genitalia penis, moszna + jądra wulwa = żołądź łechtaczki, wargi sromowe, wzgórek łonowy, otwór pochwy
dymorfizm płciowy, dwupostaciowość zarost, głos, mięśnie, owłosienie pierś, szczególny rozkład tkanki tłuszczowej
hormony zwiększony poziom testosteronu zwiększone poziomy estrogenu

Prenatalny rozwój płci

Rozwój płci jest taki sam dla wszystkich dzieci w pierwszych pięciu tygodniach ciąży. Dopiero potem rozwijają się zarodki męskie i żeńskie. U dziewczynki wybrzuszenie między nogami stopniowo dojrzewa do zewnętrznych organów płciowych: łechtaczki, zewnętrznych i wewnętrznych warg sromowych. Aby zakończyć rozwój seksualny, muszą jeszcze gonady - jajniki i jądra - być uformowane. Od piątego tygodnia w ciele żeńskim zarodka rosną tkanki, które przekształcają się w macicę, jajowody i górną część pochwy. Podobnie jest w zarodku męskim: tutaj tworzy się najądrze, nasieniowody i pęcherzyki nasienne, a zbędna tkanka zostaje zredukowana.

"Co to będzie?"

Już w czasie ciąży ważne jest, aby wielu rodziców wiedziało "co to będzie" - dziewczynka czy chłopiec. U około jednego do dwóch na każde 1000 dzieci, nie może to być wyraźnie przypisane ani do mężczyzny, ani do kobiety ze względu na ich genitalia (zewnętrzne organy płciowe) po urodzeniu. Nazywa się to interseksualnością lub wariantami rozwoju seksualnego.

Interseksualność to tak zwany "termin parasolowy" dla różnych wariantów rozwoju seksualnego: może on dotyczyć narządów płciowych (zewnętrznych organów płciowych), wewnętrznych organów płciowych, gonad, równowagi hormonalnej, albo też zestawu chromosomów. Dzieci urodzone z genitaliami interseksualnymi w wielu krajach nadal są chirurgicznie/hormonalnie "przystosowane" do jednej z dwóch standardowych płci męskiej/żeńskiej, co oznacza, że ich genitalia i/lub wewnętrzne organy płciowe są operowane w celu nadania im "jednoznacznego wyglądu". Ponieważ zainteresowane dzieci nie mogą same wyrazić zgody na te zabiegi, to np. Amnesty International mówi wtedy o łamaniu praw człowieka: nietykalność fizyczna jest "poświęcana" na rzecz norm.

Rzeczywistość pokazuje zatem znacznie więcej wariantów niż powyższa tabela w odniesieniu do cech płciowych:

genetyka XX, XY, XXY, XXYY, XXXY
gonady jądra + sperma, jajniki + komórki jajowe
wewnętrzne genitalia nasieniowody / jajowody, macica, pochwa, gruczoł krokowy
zewnętrzne genitalia penis/łechtaczka/falloclitoris, wargi sromowe/moszna
dymorfizm płciowy, dwupostaciowość rozkład tkanki tłuszczowej, zarost, pierś, głos, mięśnie, owłosienie
hormony testosteron, estrogen
Falloclitoris to niepatologizujący termin dla interseksualnego wariantu narządu, "który jest taki sam w swojej podstawowej budowie i jest wyrażony jako penis w przypadku ciał klasyfikowanych jako biologicznie męskie i jako łechtaczka w przypadku ciał klasyfikowanych jako biologicznie żeńskie. Inter może mieć falloclitoris, penisa lub łechtaczkę." Debus, Katharina (2016): Nicht-diskriminierende Sexualpädagogik. In: Scherr, Albert et al. (Hrsg): Handbuch Diskriminierung, Springer Reference Sozialwissenschaften, S.9.

Małe dzieci i ich ciała

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że już w wieku niemowlęcym wykonują "edukację seksualną" - np. nazywając lub nie nazywając części ciała. Tu właśnie kładzie się fundament dla pozytywnego wizerunku ciała i wrażliwego, pozytywnego podejścia do własnej, późniejszej seksualności.

Dla większości dzieci z penisem jest całkowicie naturalne, że można go dotknąć, pociągnąć lub pocierać. Dzieci z wulwą często ocierają je o brzegi fotela lub pluszaki. To jest odpowiednie do wieku. Dzieci również lubią używać tego rodzaju samostymulacji jako pomoc przy zasypianiu. Wiele dzieci w tej grupie wiekowej stymuluje się na własnych genitaliach, ponieważ wyzwala to "miłe uczucia". Jeśli nie powstało jeszcze poczucie wstydu, zrobiliby to również publicznie - na przykład w porannym kręgu przedszkola lub podczas uroczystości rodzinnych.

Co można zrobić?

Rodzice lub wychowawcy, którzy reagują na takie zachowania dzieci, mogą poinformować dziecko, że może ono dotykać swoje ciało w każdym miejscu - ale są pewne zasady i ograniczenia. Chrońcie również swoje dziecko przed spojrzeniem dorosłych, gdy bada ono swoje ciało. Jeśli dziecko robi to nadmiernie, może to wynikać z braku alternatywy dla relaksu lub mieć przyczyny organiczne. O profesjonalną opinię poproś wychowawcę lub poradnię, która jest zaznajomiona z seksualnością dziecka. Ogólnie rzecz biorąc, książki z obrazkami, a później także książki popularnonaukowe są dobrą okazją do nawiązania rozmowy.

Pojawiają się pierwsze pytania

Poniżej zebraliśmy przykłady typowych pytań dzieci i możliwych odpowiedzi na nie. Zapraszamy do korzystania z odpowiedzi napisanych na zielono w kontaktach z dziećmi. Zdania w kolorze czarnym są wyjaśnieniem dla dorosłych czytelników.

"Jaka jest różnica między dziewczynkami a chłopcami?"

"Większość dziewcząt ma wulwy, większość chłopców penisa i jądra".

W ten sposób bierze się pod uwagę fakt, że genitalia wyglądają inaczej i obejmują dzieci interseksualne. Dzieci rozpoznają różnice między płciami we wczesnym wieku. Uważają to za bardzo ekscytujące i chcą to "sprawdzić" raz po raz, np. idąc razem do toalety. Określenia potoczne lub rodzinne dla narządów płciowych są w porządku, ale dzieci powinny również znać właściwe terminy. W tej grupie wiekowej dotyczy to terminów na zewnętrzne, tzn. widoczne, organy płciowe.

Pochwa/wagina jest połączeniem pomiędzy wulwą a macicą i nie jest widoczna. To jeden z wewnętrznych organów płciowych. Ustalenie właściwego terminu jest ważne w celu przekazania pozytywnego obrazu ciała, ponieważ nikt nie musi się wstydzić swoich genitaliów.

"Gdzie wychodzą dzieci?"

"Kiedy dziecko jest wystarczająco duże, wychodzi po około 9 miesiącach przez pochwę."

Na pytanie, czy to boli, można odpowiedzieć:

"To jest bardzo stresujące dla matki i dziecka. Ale kiedy już jest, tak się cieszysz, że to nie ma znaczenia."

Jeśli dziecko urodziło się przez cesarskie cięcie, wyjaśnij to słowami odpowiednimi dla dzieci, np.

"Ponieważ nie leżałeś z głową w dół, dostałam znieczulenie, potem otworzono mi brzuch, a ciebie wyciągnięto. Potem brzuch znowu został zaszyty."

"Jak dzieci dostają się do brzucha?"

"Większość dzieci powstaje w ten sposób: kiedy mężczyzna i kobieta bardzo się kochają, całują się, przytulają, może nawet nago, a najbliżej można się przytulić, kiedy pochwa przyjmuje penisa. Jeśli nadal będą się przytulać, z penisa wyjdzie dużo spermy, a gdy napotka komórkę jajową, może powstać dziecko."

Na KAŻDE pytanie należy odpowiedzieć, gdy zostanie ono zadane. Nie trzeba odpowiadać od razu, można dać sobie czas, uzyskać "okienko czasowe", zastanowić się nad odpowiedzią lub poszukać informacji. Potem jednak należy podejść do dziecka i odpowiedzieć mu na zadane pytanie.

Tożsamość

Każde dziecko ma poczucie płci

Dzieci bardzo wcześnie zauważają, że płeć i związane z nią oczekiwania odgrywają główną rolę w ich życiu. Już przed 4 rokiem życia dzieci klasyfikują się seksualnie. Świadomie dostrzegają więc różnice w swoich relacjach z dziewczynkami i chłopcami. Ma to wpływ na rozwój ego-tożsamości, zachowanie dziecka i jego zrozumienie, a także samoocenę jako "właściwej" dziewczynki lub "właściwego" chłopca. W psychologii rozwojowej w tym kontekście używany jest termin "tożsamość płciowa".

Już w wieku przedszkolnym dzieci zauważają, że istnieją różnice w zachowaniu i cechach zewnętrznych dziewczynek i chłopców. Rodzicielskie potwierdzenia i wzorce zachowań wpływają na rozwój tożsamości płciowej i skłaniają dzieci do zadawania sobie pytania, co czyni "prawdziwego" chłopca lub dziewczynkę, w co on/ona się bawi, co go/ją przyciąga, jak się zachowują. Przykład: dziewczyny zauważają to, gdy są przeważnie chwalone za pracowitość i pytane o swój wygląd, a chłopcy są poddani wpływom, gdy są zachęcani do bardziej „dzikiego” zachowania lub odbierają sygnał, że płacz nie jest męski.

W wieku około czterech lat po tej fazie obserwacji następuje okres, w którym dzieci zaczynają się identyfikować z własną płcią. Osoby z tej samej grupy płci są preferowane np. podczas zabawy w gry.

Idea "właściwej" dziewczyny lub chłopca zmienia się przez całe życie w związku z własnym rozwojem fizycznym i informacją o różnorodności płci przekazywaną przez otoczenie społeczne.

Tożsamość płciowa: Moje dziecko jest trans

Tożsamość płciowa, tzn. własna postrzegana przynależność płciowa, jest ściśle związana z postrzeganiem siebie. Jest ona rozwinięta w mózgu i nie jest świadomą decyzją. Stephanie Brill i Rachel Pepper mówią w przewodniku dla rodziców: "Ludzie nie wybierają, by czuć się jak chłopiec czy dziewczynka, albo jak oboje, albo jak żaden z nich. Oni po prostu są tym, kim są."

U niektórych dzieci tożsamość płciowa nie odpowiada płci ciała, tzn. anatomii. Te dzieci nazywają się trans dzieci.

Tożsamość płciowa rozwija się równocześnie z umiejętnościami językowymi. Dlatego możliwe jest, że Twoje dziecko również będzie się z Tobą odpowiednio komunikować. Słychać takie zdania jak: "Mamusiu, nie jestem chłopcem, mój penis i tak niedługo odpadnie" czy: "Chcę, żeby Mikołaj dał mi penisa". Takie wyrażenia mogą różnić się znacznie pod względem znaczenia i częstotliwości, ale ważne jest, aby były słyszalne.

Transgender-Netzwerk w Szwajcarii daje rodzicom wskazówkę, aby poświęcili dużo czasu, uważnie słuchali i nadal okazywali rodzicielskią miłość, jeśli podejrzewają, że ich dziecko jest trans. Rodzice transdzieci, którzy połączyli się w Niemczech w stowarzyszeniu Trakine e.V., jasno stwierdzają: "Dla nas potrzeby naszych dzieci, które wyrażają tu i teraz, są na pierwszym planie. Obejmuje to przede wszystkim rozpoznanie ich płci, wybraną przez nich ekspresję płciową oraz, na życzenie młodego człowieka, dostosowanie ich wyglądu fizycznego do ich postrzegania płciowego".

Co można zrobić?

Poważnie traktujcie wypowiedzi i wygląd waszego dziecka i wspierajcie je w kontaktach z innymi. Jeśli macie Państwo pytania dotyczące tego tematu, polecamy kontakt z Transgender Europe, ponieważ informacje z poszczególnych krajów oraz kontakty do inicjatyw w Waszym kraju są tutaj dostępne.

Książka dla dzieci "Mam na imię Jazz" została napisana przez Jazz Jenningsa w wieku 14 lat. Urodziła się jako biologiczny chłopiec i już w wieku dwóch lat wiedziała, że jest trans. Dzięki książce, która ukazała się po polsku w 2019 roku, chce ona wzmocnić zarówno dzieci, które czują się tak samo, jak ich rodziców. (ISBN: 978-0803741072).

Dzieci poznają płeć społeczną

Różne badania jasno pokazują, że my, ludzie, traktujemy dziewczynki i chłopców inaczej i często klasyfikujemy je/ich stereotypowo. Nie zawsze jest to rzecz negatywna, ale powinna być kwestionowana już w kontaktach z dziećmi w wieku przedszkolnym. Niedawny eksperyment profesorki psychologii Kristin Shutts w Madison pokazuje, jak bardzo może to wpłynąć nawet na dzieci w wieku przedszkolnym. Trzyletnie dziewczynki i chłopcy widziały na monitorze dziewczynkę i chłopca, jeden po drugim, niosących nieznany przedmiot. Chłopak powiedział: "Mam na imię Ben. Lubię te "Fafle". "Fafle" to moje ulubione jedzenie." Dziewczyna powiedziała, "Mam na imię Betsy. Lubię te "Bliki". "Bliki" to moje ulubione jedzenie." Potem dzieci zostały zapytane, co wolą zjeść. 65% chłopców wybierało "Fafle", a 85% dziewcząt - "Bliki". Nie znali oni jedzenia i widocznie oparli swoją decyzję na płci dzieci.

Jak to jest z chłopcami i dziewczynkami? Czy ta mała różnica jest wrodzona, czy nabyta? Badania jeszcze nie są zgodne co do tego, ale zakłada się, że jedna połowa jest zdeterminowana przez genetykę, a druga połowa przez wpływy społeczne. Nadal istnieje tendencja do wychowania chłopców inaczej niż dziewczynek. Chłopcy są uważani za twardszych i silniejszych we wczesnym wieku, powinni mieć podrapane kolana i nie narzekać na to. Uważa się, że dziewczyny są bardziej komunikatywne i dlatego rozmawia się z nimi wcześniej i częściej. Oznacza to, że nawet dzieci w wieku przedszkolnym są często nieświadomie i całkiem naturalnie klasyfikowane i traktowane zgodnie z ich płcią. Lepiej byłoby traktować dzieci zgodnie z ich preferencjami i uzdolnieniami, ich umiejętnościami lub indywidualnymi możliwościami. Nawet jeśli jako rodzic świadomie starasz się oferować dziewczynkom i chłopcom bardziej zróżnicowane możliwości, prawdopodobnie doświadczysz, że Twoje córki lub synowie zachowują się w sposób stereotypowy pod względem płci. W wieku od trzech do czterech lat jest to związane z rozwojem poczucia płci i związanym z tym procesem odkrywania siebie. Jednak im starsze stają się dzieci, tym bardziej wrażliwie reagują np. przy wyborze ubrań i zabawek, na przypisanie i powstrzymują się od używania przedmiotów lub kolorów, które wydają się "należeć" do płci przeciwnej.

Co można zrobić?

Bądź wzorem do naśladowania i oczywiście rób rzeczy o kobiecych i męskich konotacjach bez wyjaśnienia (np. mężczyźni mogą również prasować, a kobiety mogą być dobrymi majsterkowiczami). Udzielaj wskazówek poprzez wczesne odpowiadanie na pytania, a jednocześnie zachowuj jak największą otwartość na role płci. Niech dzieci eksperymentują z rolami płciowymi. Podczas przebierania się unikaj na przykład takich stwierdzeń jak "dziewczynki/chłopcy tego nie noszą" i rozdzielaj zadania zgodnie z indywidualnymi zdolnościami i zainteresowaniami dzieci.

Uczucia

Z edukacją seksualną od samego początku dzieci doświadczają znaczenia kontaktu fizycznego, intymności i bliskości oraz jakie związane z tym jest dobre samopoczucie. Dzieci uczą się rozróżniać przyjemne i nieprzyjemne uczucia oraz znajome i nieznane osoby. Zdolność ta rozwija się wraz z wiekiem. Jako rodzice przekazujecie przez to, jak reagujecie, mówicie i zwracacie uwagę na różne rzeczy, świadomie i nieświadomie, przesłania odnoszące się do uczuć i emocji. W ten sposób świadomie, ale również nieświadomie, zapewniasz edukację seksualną.

Dzieci mają prawo do uczuć. Dzieci w tym wieku nie rozróżniają między wyobrażeniem a racjonalną myślą, która odzwierciedla to uczucie. Tak więc jest to holistyczne doświadczenie uczucia. Ważne jest, aby rozmawiać z dziećmi o uczuciach, takich jak radość, smutek, strach, a także złość. Miej odwagę pokazać swoje uczucia dzieciom, takie jak strach, smutek, czy radość. Uświadamia to dzieciom, że uczucia są nieodłącznie związane i mogą być wyrażane, także przez chłopców i mężczyzn. Jeśli wytłumaczysz dzieciom, które uczucie jest w tobie w tej chwili, dzieci nauczą się kojarzyć pojęcia różnych uczuć. W ten sposób stają się zdolne do postrzegania i wyrażania emocji.

Uczucia dzieci powinny być zawsze respektowane. Nawet jeśli uważasz, że jest to niestosowne. Dzieci dokładnie wiedzą, kiedy są radosne, z kim chcą się bawić lub kto jest nowym chłopakiem czy dziewczyną.

Istotną rolę odgrywają więzi z bliskimi osobami

Między czwartym a szóstym rokiem życia wiele dzieci odkrywa również swoją miłość do rodzica płci przeciwnej lub do bliskiej im osoby płci przeciwnej; może to również rozpocząć się w wieku trzech lat. Nierzadko rodzice słyszą zdania w stylu: "Kiedy dorosnę, ożenię się z tobą!". W ten sposób dziecko pokazuje, jak ważny jest rodzic i wyraża swoją miłość. Uczucie to może rozwijać się w taki sposób, że u dzieci rodzi się zazdrość, a one twierdzą, że rodzic jest tylko dla niego. Może się to wyrażać w kontakcie z innymi dziećmi stwierdzeniem: "Odejdź, to moja mama!". Te intensywne uczucia mogą być również tak silne, że dziecko nie chce opuszczać twojej strony i np. chce spać w twoim łóżku każdej nocy. Takie zachowanie dzieci wobec rodziców może być nieprzyjemne, ale ważne jest, aby wiedzieć, że dziecko nie zachowuje się w ten sposób celowo.

Zachowanie jest wyrazem poważnych uczuć dziecięcych, wyrażających przywiązanie i przynależność. Wyraź dziecku w miłym i wyrozumiałym nastawieniu, że relacja między Tobą a dzieckiem pozostaje nienaruszona, także obok Twoich innych relacji (przyjaźni, innych dzieci, które są przyjaciółmi, partnera w związku). Może się też zdarzyć, że dzieci, zamiast rodzica, wybierają inną zaufaną osobę do głębokiej przychylności i obsypują ją dowodami miłości. Zawsze uważaj, aby nie doszło do nieporozumień. Szczególnie w tej fazie bliskość jest niezwykle ważna dla dzieci. Ważne jest również, aby uczyły się, że wolno im wyznaczać granice i mają prawo powiedzieć "nie". Dzieci powinny być wzmacniane i wspierane w rozwoju ich autonomii. Na przykład, możesz z miłością zachęcać swoje dziecko do spania we własnym łóżku lub do spędzania czasu z inną znajomą osobą.

Dzieci doświadczają ograniczeń, a poczucie wstydu rozwija się

W tym wieku kontakty z dziećmi w tym samym wieku stają się coraz bardziej istotne. Wiele dzieci doświadcza nowych kontaktów w przedszkolu, na placu zabaw lub w okolicy. W tych grupach dzieci coraz bardziej uczą się, jak powinny się zachowywać i jakich zasad społecznych należy przestrzegać. Większość dzieci lubi bawić się z innymi, gry z podzialem na role mają szczególne znaczenie. Mogą one pomóc im w przetwarzaniu doświadczeń lub zmniejszeniu obaw.

Aby zaspokoić swoją ciekawość, dzieci badają swoje własne ciało lub ciało innych dzieci. Muszą istnieć jasne zasady dla wszystkich uczestników tych gier. W ten sposób stykają się oni z tematem "granic". Dzieci uczą się zarówno akceptować granice innych dzieci, jak i ustalać swoje własne.

W zależności od dziecka, poczucie wstydu rozwija się od trzeciego do czwartego roku życia. Jest ono dalej rozwijane w szkole podstawowej, czasami dopiero na krótko przed okresem dojrzewania. Podobnie jak w innych fazach nauki, dziecko odkrywa siebie jako niezależną istotę. Jest to ważny krok. Wstyd jest funkcją ochronną. Dzięki niej ludzie bronią intymności i prywatności swojego ciała. Upewnij się, że sfera intymna jest prywatna, ale nie stanowi tabu. Twoje dziecko powinno znać i umieć nazwać całe swoje ciało. Dzieci powinny również wiedzieć, że wolno im dotykać własnego ciała wszędzie. Z otwartym podejściem do tego tematu dziecko wie również, że "w domu mogę zadawać pytania – na wszystkie tematy".

W interakcji z innymi dziećmi lub w kontakcie z ich opiekunami dzieci uczą się o granicach. Jest to również zauważalne, gdy dzieci przynoszą do domu słowa, które są opisane jako "brzydkie". Dzieci zauważają, że wymawianie niektórych słów wywołuje u dorosłych pewną reakcję. Często dzieci nie znają znaczenia tych słów. Skupiają się na reakcji, która jest prowokowana. To jest uważane za zabawne i przede wszystkim ekscytujące. Ponieważ następujące pytanie brzmi: "Jak mama lub tata zareagują? Czy wpadnę w zakłopotanie?" Aby sprawdzić te granice, słowa te są powtarzane i używane w szczególnych sytuacjach, które są nieprzyjemne dla rodziców, na przykład na placu zabaw.

W przypadku wyrażeń seksualnych, trzyetapowe podejście okazało się skuteczne:

  1. Ty wymawiaj to słowo (to często już "odczarowuje" jego magię)
  2. Wyjaśniaj znaczenia tego słowa odpowiednio do wieku
  3. Zażądaj alternatywy

Wyraź swoją opinię w komunikacie, używając sformułowania "ja ..." na przykład w następujący sposób: "Nie podoba mi się to słowo, uważam je za obraźliwe - np. - chciałbym, żebyśmy mówili".

Dzieci są ciekawe

Zainteresowanie rozmnażaniem rośnie wśród dzieci. Może to być szczególnie silne, jeśli na przykład spodziewane jest rodzeństwo lub dziecko dorasta w brzuchu osoby bliskiej dziecku. Wtedy może się zdarzyć, że zostaniesz przytłoczony pytaniami na ten temat. Dziecko nie rozróżnia między pytaniami o ciało i rozmnażanie a pytaniami z innego obszaru zainteresowań. Dlatego też pytania te mogą być zadawane w potencjalnie bardzo niezręcznych sytuacjach, np. podczas zakupów przy kasie. Tutaj ważne jest, aby dać dziecku z miłością i wdzięcznością sygnał, że można zadawać wszystkie pytania. Możesz być spokojny, odpowiedź nie musi być udzielona natychmiast. Ale wróćmy do pytania w innym momencie. Np. kiedy jesteś w domu i poświęcasz czas na rozmowę z dzieckiem po rozpakowaniu zakupów, znajdujesz się w sytuacji, gdy musisz odpowiedzieć na pytania. Nie czekaj, aż dziecko ponownie zapyta - w międzyczasie może szukać innych źródeł, aby ugasić swoje pragnienie wiedzy. Ważne jest, aby dać dziecku bezpośrednie odczucie: "Możesz mi zadawać wszelkie pytania w każdej chwili, ja na nie odpowiem". Powinieneś wtedy również stosować się do tej postawy.

Dobre i złe tajemnice

Dzieci potrzebują możliwości wycofania się. Twoje dziecko może też entuzjastycznie podchodzić do budowania jaskiń z koców i krzeseł. W ten sam sposób, dziecko potrzebuje również sekretów. Powinny to być tajemnice, które nie wyrządzają krzywdy dzieciom z powodu ich powstania poprzez przemoc lub groźby. Piękne i dobre sekrety u dzieci, które stanowią coś ekscytującego i porywającego w ich środowisku życia, są nieodłącznym jego elementem. Promują one autonomię i separację oraz są ważne dla rozwoju własnej osobowości. Dzieci wyrażają swoje uczucia inaczej niż dorośli, rzadko poprzez język. Dzieci wyrażają się poprzez swoje zachowanie, malowanie obrazów lub zabawę. Dlatego ważne jest, aby zwracać uwagę na zachowanie dziecka. Jeśli coś wydaje Ci się dziwne, posłuchaj swojego wewnętrznego odczucia i podążaj za nim.

"Nie" znaczy "nie"

Dzieci mają prawo i chęć do prywatności. To może odnosić się do ciała - "Moje ciało należy do mnie!" Wiąże się to z chęcią pójścia samemu do toalety, wzięcia prysznica, zabawy/pobawienia się we własnym pokoju lub w samodzielnie wybudowanej jaskini. Jako rodzic powinieneś to respektować i szanować. Nawet jeśli uważasz, że Twoje dziecko nie myje się samo podczas kąpieli pod prysznicem. Wskaż na to z uczuciem, nie odmawiając dziecku jego własnych działań. Ważne jest, aby żadne dotykanie, takie jak naciskanie, całowanie, przytulanie, czy łaskotanie, nie było wykonywane wbrew woli dziecka. Zamiast tego, dziecko samo decyduje, czy chce się przytulić. Dotykanie, by uniknąć nagłego niebezpieczeństwa lub w razie zagrożenia, jest konieczne.

Wykorzystywanie nie jest powodowane przez nieznane osoby. 80-90% przypadków występuje w bezpośrednim sąsiedztwie, np. w rodzinach, wśród przyjaciół lub w instytucjach. W przypadku wykorzystywania seksualnego, dziecko jest bezsilne wobec osoby dorosłej. Zwłaszcza gdy dziecko wyraża siebie i nie jest traktowane poważnie ani postrzegane. Dzieci muszą dawać sygnały nawet do ośmiu razy, zanim dorosły w nie uwierzy. Jeśli coś wydaje Ci się dziwne, podążaj za tym uczuciem. Patrzcie uważnie i bądźcie czujni.

Dla rozwoju pozytywnego samopoczucia ciała, jak również dla wspierania zdolności mowy, potrzebne są słowa dla poszczególnych części ciała. Daje to dziecku możliwość nazwania tego, czego w danej chwili potrzebuje lub nie potrzebuje. Stwierdzenia takie jak: "możesz dotknąć mnie na ramieniu, ale nie na brzuchu" powinny być możliwe. Dotyczy to również nazewnictwa zewnętrznych narządów płciowych.

Dzieci mają prawo powiedzieć "nie", nawet osobom znajomym. Mówienie "nie" musi być ćwiczone, aby dzieci mogły pewnie bronić swojej pozycji w sytuacjach kryzysowych. Zdania takie jak: "Nie chcę!", "Nie, nie idę!", czy "Nie podoba mi się to!" można ćwiczyć. Aby wzmocnić wiarę w siebie, dziecko potrzebuje od Ciebie zachęty, aby móc wypowiedzieć te zdania wtedy, gdy ma taką potrzebę. Nawet jeśli uważasz, że jest to niestosowne.

Z drugiej strony, można również docenić radość z pokazywania się małych dzieci. Są dumni ze swoich ciał i czują się w nich swobodnie. Bądź szczęśliwy, że dziecko odkrywa swoje ciało. Kieruj nagością w sposób delikatny i doceniający, ustalając zasady dotyczące tego, gdzie i kiedy nagość jest dozwolona. Można również w przyjazny sposób wyjaśnić granice.

Miłość

Dzieci mają swoje własne tempo rozwoju fizycznego i psychoseksualnego. Wy, jako rodzice, towarzyszycie i wspieracie ten indywidualny rozwój. Należy zawsze pamiętać, że seksualność dziecka i dorosłego jest wyraźnie rozróżnialna. Dzieci mają podobne reakcje fizyczne jak dorośli, ale przypisują tym doświadczeniom zupełnie inne znaczenie: są one częścią doświadczenia fizycznego. Jako rodzice powinniście pamiętać, że nie widzieć dziecięcych aktów seksualnych przez okulary seksualności dorosłych. Rozwój seksualny odbywa się przede wszystkim w obszarach nieseksualnych - doświadczenia w zaspokajaniu podstawowych potrzeb i świadomości ciała są tak samo częścią tego rozwoju, jak relacje z innymi ludźmi i doświadczenia bliskości, i bezpieczeństwa.

Dzieci w wieku około czterech lat interesują się płcią i narządami płciowymi. Chcą wypróbować, jak kształtują się role płciowe w życiu codziennym i zachowaniach społecznych . Rodzice, przyjaciele i znajomi są wzorem do naśladowania. Dzięki odgrywaniu ról dzieci odnajdują się w kontaktach ze sobą, uczą się próbować i osiągać swoje granice. Uczą się zasad wspólnego życia i mogą je wypróbować - jest to ważny krok w kierunku zrozumienia interakcji społecznych. Od około czwartego roku życia nawiązuje się trwałe przyjaźnie, zazwyczaj w grupie tej samej płci. Postępowanie z szacunkiem dla przyjaźni i uczuć dzieci w tym wieku jest ważnym zadaniem. Jeśli dzieci mówią Ci, że kochają swojego chłopaka lub dziewczynę, nie należy się z tego śmiać ani żartować. Niebranie na poważnie pięknych i wzruszających uczuć dziecka może pozostawić za sobą zmieszanie i rozczarowanie oraz utratę zaufania do dorosłych. Dla dzieci uczucia zazdrości i rozczarowania, marzycielstwa i miłości są bardzo poważne.

Rozwój poznawczy dzieci postępuje. Nie rozumieją już świata tylko poprzez swoje ciało i zmysły, ale z poznawczym zrozumieniem. Świadczy o tym fakt, że dorośli są zalewani pytaniami „dlaczego”. Zdarza się również, że dzieci w ogóle nie zadają pytań. Dzieci rozwijają się różnie. Wy, jako rodzice, jesteście odpowiedzialni za inicjowanie rozmowy. Przy tym należy wziąć pod uwagę granice dziecka i jego potrzeby.

Rozmowa i poczucie zaufania są ważniejsze niż perfekcyjnie sformułowane odpowiedzi. Dziecko powinno mieć świadomość, że jego pytania, a przede wszystkim, że samo jest traktowane poważnie i szanowane . W ten sposób budujesz zaufanie i pewność, że Twoje dziecko może przyjść do Ciebie ze wszystkim i zadać Ci pytania. Jest to szczególnie ważne, gdy dzieci doświadczają molestowania lub napaści. Jeśli dzieci nie mogą mówić o pytaniach, doświadczeniach, czy obserwacjach, z czasem narasta milczenie. Jeśli z jakiegokolwiek powodu dziecko nie czuje się dobrze, może mieć trudności z porozumiewaniem się lub może być to niemożliwe.

Co można zrobić?

Pytania dotyczące seksualności i rozmnażania często stanowią dla rodziców duże wyzwanie, ponieważ nie od razu mają właściwą odpowiedź. Poniższe wskazówki mogą pomóc Ci w edukacji seksualnej Twojego dziecka:

  • Nie wygłaszaj długich wykładów. Słuchaj uważnie tego, co Twoje dziecko chce wiedzieć, zazwyczaj wystarczy prosta odpowiedź.
  • Korzystaj z książek lub innych materiałów. Pomoże Ci to w znalezieniu odpowiednich słów, a Twoje dziecko będzie mogło wyobrazić sobie to, o czym mówisz.
  • Bądź szczery, jeśli nie wiesz lub nie możesz czegoś wyjaśnić. Powiedz dziecku, że o tym myślisz i wróć do tematu później.
  • Trzymaj się prawdy i bądź precyzyjny. Upiększanie lub nieprecyzyjne stwierdzenia dezorientują dzieci i sprawiają, że później musisz się gęsto tłumaczyć.
  • Jeśli zadajesz pytania i dopytujesz, dzieci zauważają, że są równymi partnerami w rozmowie i że ich opinia ma znaczenie.
  • Skorzystaj z okazji do zachęcenia do rozmowy. Zdań takich jak: "Jesteś na to za mały.", czy "Nie rozumiesz tego." należy za wszelką cenę unikać. W ten sposób można przekazać dziecku, że nie jest jeszcze gotowe i mieć negatywny wpływ na jego pewność siebie. Twoje dziecko nie będzie już wtedy przychodziło do Ciebie z pytaniami, ale będzie szukało odpowiedzi u innych ludzi lub innymi kanałami.

Gry rozpoznawcze

Dzieci mogą zgłębiać swoją ciekawość ciała w grach rozpoznawczych, tzw. „grach w doktora”. Zaspokaja im to potrzebę czułości i pozwala im wypróbować różne role. Dla dzieci jest to gra jak inne zabawy. Próbują tego, co zaobserwowali i uważają za ekscytujące. Naśladowane są na przykład zachowania dorosłych, takie jak całowanie i przytulanie, czy odgrywanie ról na weselach.

Reakcja dorosłych może wywołać negatywne uczucie winy lub wstydu, dlatego dzieci starają się ukryć „gry w doktora”. Otwarte podejście do seksualności i udana edukacja seksualna sprawiają, że dzieci nie czują, że muszą coś ukrywać. Mogą wtedy wypróbować doświadczenia i fantazje w grze.

Ważne jest, aby dzieci poznały swoje własne granice i zaakceptowały granice innych . Gdy dzieci zaspokoją swoją ciekawość, na pierwszy plan wysuwają się zazwyczaj inne gry - gry rozpoznawcze straciły swoją fascynację.

Zasadniczo, powinieneś pozwolić na grę w eksplorację ciała. Świadomie można też zaoferować dzieciom możliwość niezakłóconej i niezauważalnej zabawy. Jak w przypadku każdej gry, należy ustalić kilka zasad:

  • Gra jest dobrowolna dla wszystkich.
  • Żadne dziecko nie może być namawiane lub zmuszane do zabawy. Szantażowanie ("wtedy nie będziesz już moim przyjacielem") jest również zabronione.
  • „Nie” znaczy „nie” i jest akceptowane przez wszystkich.
  • Gra może zostać przerwana lub zakończona w dowolnym momencie.
  • Wszyscy traktują się uważnie, nic nie może boleć i nic nie jest wkładane do otworów ciała.
  • Dzieci powinny być w podobnym wieku lub o podobnej mocy, tzn. mniej więcej w tym samym wieku, rozwoju lub wzroście.

Dorośli powinni interweniować tylko wtedy, gdy dzieci bawią się wbrew swojej woli lub są namawiane przez starsze dzieci do zabawy, jeśli gry wykraczają poza rzeczy dziecinne, takie jak wkładanie penisa do ust.

Napaści seksualne wśród dzieci

Napaść na tle seksualnym może wystąpić również wśród dzieci. Wyróżnia się cztery kategorie: w euforii, w sytuacji przesady, w sytuacji celowo ustawionej napaści i napaści przez dziecko dotknięte przemocą. Napaść w euforii nie stanowi przemocy seksualnej - lecz naruszenie granic. Powodem tego jest często to, że własne zainteresowanie seksualne, własna ciekawość jest tak silna, że przekraczane są granice drugiego dziecka. Takie naruszenia granic mogą mieć miejsce podczas wspólnej gry, na przykład podczas gier rozpoznawczych. Jedno dziecko chce zatrzymać się lub nie iść dalej, drugie chce iść dalej, ponieważ sytuacja jest ekscytująca - i dlatego nie zatrzymuje się. Takie sytuacje wymagają również interwencji osób dorosłych.

Należy zwrócić szczególną uwagę na władzę i mimowolność jako centralne cechy napaści na tle seksualnym wśród dzieci. Niedobrowolność wydaje się być cechą łatwą do zidentyfikowania. Tam, gdzie dochodzi do napaści na tle seksualnym z użyciem przemocy, podczas głośnych protestów lub skarg u dorosłych, rozpoznanie ich jest zazwyczaj bezproblemowe. Może się jednak zdarzyć, że dzieci znajdą się pod presją, aby wziąć udział w "grze". W trakcie trwania aktywności może również zaniknąć dobrowolny charakter aktywności i aktywność ta może być kontynuowana wbrew woli dziecka. Przepaść władzy lub hierarchia pomiędzy dziećmi jest uwarunkowana różnymi czynnikami i zazwyczaj jest normalna. Jeśli ta różnica sił jest wykorzystywana do celowego przekraczania granic innych dzieci oraz do tego, by opór i odrzucenie były nieskuteczne, konieczna jest interwencja dorosłych.

Podczas interwencji powinniście porozmawiać z dziećmi o zasadach i ich motywach. Kompetencje i możliwości działania dzieci powinny zostać rozszerzone, na przykład poprzez gry na temat ustalania limitów lub uczuć. Jeśli gry rozpoznawcze nabiorą charakteru kompulsywnego, może to być oznaką napaści, której doświadczyły. Możliwe jest również, że dzieci przetwarzają jakieś doświadczenie, na przykład jeśli miały kontakt z pornografią lub obserwowały stosunki seksualne. Przyjrzyj się tutaj bliżej i poszukaj pomocy w poradniach.

Zasada jest taka: dotknięte dziecko jest najważniejsze. Prawo do samostanowienia, uczucia i być może ciało zostały zranione. Dziecko potrzebuje teraz poczucia, że nie jest winne. Zdania takie jak: "Do tego potrzeba dwojga", czy "A co TY zrobiłeś?" są niestosowne, zwłaszcza, że różnica sił została wykorzystana. Dotknięte dziecko potrzebuje emocjonalnej uwagi i przestrzeni do wyrażania swoich uczuć. Musi czuć, że mu się wierzy. Tylko w ten sposób dziecko może się z tym uporać.

Należy powstrzymać krzywdzące dziecko i skonfrontować je z tym zachowaniem. Tylko w ten sposób może się dowiedzieć, że władza skończy się, gdy tylko dorośli będą interweniować. Musi się dowiedzieć, że nieprawidłowe zachowanie było niewłaściwe. Upewnij się, że powtórzysz to, co się stało, na początku rozmowy, tak jak opisało to dotknięte dziecko. Nie pytaj na początku: "Co się stało" - zazwyczaj nie udziela się żadnych wyjaśnień, a dziecko natychmiast znajduje się w pozycji zaprzeczającej i obronnej. Daj dziecku krzywdzącemu miejsce na uzupełnienie lub opisanie zdarzeń z jego perspektywy. Upewnij się, że dziecko wyraźnie wyczuwa, że nie wątpisz w wiarygodność dotkniętnego dziecka. Również pytania o motywację: „Dlaczego?”, często prowadzą do usprawiedliwienia, ponieważ dziecko zazwyczaj samo nie potrafi odpowiedzieć na to pytanie. Należy jasno sformułować, że takie zachowanie nie jest właściwe i powinno być powstrzymywane. Należy wyjaśnić, że zachowanie, a nie samo dziecko, jest odrzucane.

Przemoc seksualna

Przemoc seksualna to każdy akt seksualny popełniony na lub przed dziećmi wbrew ich woli, na który świadomie nie mogą się one zgodzić. Czyniąc to, sprawca korzysta z pozycji władzy w celu zaspokojenia własnych potrzeb kosztem dziecka. Działania te są wielorakie; należą do nich napastowanie słowne, zachowania voyeurystyczne (podglądacza), dotykanie okolic narządów płciowych lub piersi, aż po poważne napaści, takie jak gwałt.

Molestowanie seksualne rozpoczyna się tam, gdzie poszukiwany jest kontakt z dziećmi lub jest on kontynuowany, ponieważ osoba dorosła zostaje przez nie pobudzona seksualnie. Tutaj to dorośli dokonują oceny własnego podniecenia - nie dzieci. Ta odpowiedzialność nie może być przeniesiona na dzieci, ponieważ często nie są one w stanie ocenić konsekwencji swoich działań. Zadaniem dorosłych jest chronić je przed szkodliwymi skutkami.

Wczesna edukacja seksualna ma wielki wpływ na zapobieganie przemocy seksualnej. Dzieci, które znają swoje własne ciało, są dobrze poinformowane, potrafią odróżnić piękne od złych uczuć i znaleźć język o treściach seksualnych, są najlepiej chronione przed napaścią seksualną i mogą powiadomić innych lub szukać pomocy.

Dzieci doświadczają seksualności w mediach

Dzieci zwłaszcza poza rodziną są konfrontowane z obrazami erotyki i seksualności, które postrzegają, ale jeszcze nie potrafią zrozumieć. Rodzice muszą umieć posługiwać się mediami i rozmawiać z własnymi dziećmi. W ten sposób można osiągnąć, że doświadczenia dzieci związane z seksualnością, rolami płciowymi i stylem życia są karmione nie tylko przez publiczną debatę. Zdrowa wiara w siebie jest podstawą do zapobiegania ewentualnym zagrożeniom.

Wspieraj swoje dziecko za pomocą następujących wiadomości:

  • "Jestem ważny, kochany i dobry, taki, jaki jestem." Dziecko, które jest kochane dla samego siebie, a nie z powodu zdolności czy osiągnięć, które zna swoje mocne i słabe strony, może swobodnie wyrażać swoje zdanie i mówić "nie".
  • "Mogę powiedzieć - nie. Ja decyduję, które dotknięcia lubię, a które nie." Zachęcaj swoje dziecko do dostrzegania i obrony własnych granic .
  • "Znam swoje uczucia i ufam im." Dzieci powinny poznawać swoje uczucia, umieć je rozróżniać i wyrażać .
  • "Znam dobre i złe sekrety, rozmowa może pomóc, a milczenie nic nie zmienia". Dzieci powinny dowiedzieć się, jakie tajemnice mogą być przekazywane, że otrzymanie pomocy jest oznaką siły i że są ludzie, którzy słuchają, wierzą i pomagają im .
  • "Wiem, o co chodzi, wolno mi zadawać pytania i rozmawiać o wszystkim." Oświecone dzieci wiedzą, do kogo należy seksualność - do dużych nastolatków i dorosłych. Są świadomi, że akty seksualne z dziećmi są niedozwolone. Znają zasady i granice, potrafią nazywać rzeczy po imieniu i nie dają się łatwo oszukać.

Dzieci powinny nauczyć się słuchać swojej intuicji. Muszą wiedzieć, że są ludzie, którzy postępują źle, na przykład chcą dotknąć penisa lub wulwę dziecka, pokazać dzieciom ich genitalia lub materiały pornograficzne. Musisz upewnić się, że Twoje dziecko ma zdolność do decydowania, kto może je dotknąć i że może się bronić. Większość napaści na tle seksualnym ma miejsce w ścisłym kręgu rodzinnym, bądź tego świadomy. Z tego powodu dzieci potrzebują osób kontaktowych spoza rodziny, którym mogą zaufać i które mogą udzielić im pomocy. Obowiązkiem rodziców i powierników jest uznanie potrzeby dzieci i podjęcie odpowiednich działań. Poszukuj profesjonalnej i fachowej pomocy poprzez lokalne możliwości i oferty pomocy.

Zachowania dzieci, które doświadczyły przemocy seksualnej, różnią się znacznie w zależności od wieku i osobowości. Tylko nieliczne dzieci mówią bezpośrednio, gdy doświadczyły przemocy seksualnej, są bardziej skłonne do aluzji, ponieważ brakuje im odpowiednich słów na temat tego, co się stało. Właśnie z tego powodu wskazówki często nie są właściwie rozumiane. Należy mieć świadomość, że dzieci nie wymyślają seksualnego wykorzystywania z własnej inicjatywy. Niektóre dzieci nie dają niczego po sobie poznać, inne zmieniają się i wykazują widoczne cechy, takie jak zaburzenia snu, ból brzucha bez przyczyny, (ponowne) moczenie, regresję językową, lęki, wycofanie się lub agresję, ponowne odgrywanie aktów seksualnych lub język seksualny. Objawy te mogą mieć również inne przyczyny.

Jeśli masz wrażenie, że Twoje dziecko było molestowane, powinieneś potraktować to uczucie poważnie i śledzić je.

  • Szukaj zaufanej osoby, z którą możesz wymieniać informacje.
  • Pokaż swojemu dziecku, że może z Tobą porozmawiać.
  • Powiedz, że martwisz się, bo zauważyłeś zmiany.
  • Zachowaj spokój i pozwól dziecku mówić o dobrych i złych sekretach. Przekaż, że uzyskanie pomocy nie jest kapowaniem ani zdradą. Spraw, by dziecko poczuło, że mu wierzysz.
  • Nie naciskaj na dziecko.
  • Jasno poinformuj, że wiesz, o co chodzi i że masz siłę się z tym zmierzyć.
  • Nigdy nie konfrontuj go z możliwym sprawcą.

Poszukaj pomocy i wsparcia w poradniach i telefonach zaufania. Należy wyjaśnić, czy kierownictwo przedszkola lub podobne osoby muszą zostać poinformowane.